Յոհան Յոախիմ Շրյոդեր

Յոհան Յոախիմ Շրյոդեր; Johann Joachim Schröder
Ծնվել է	հունիսի 6, 1680; Նոյկիրխեն, Շվալմ Էդեր, Կասելի ադմինիստրատիվ օկրուգ, Հեսսեն, Գերմանիա
Մահացել է	հուլիսի 19, 1756 (76 տարեկան); Մարբուրգ, Գիսսեն, Հեսսեն, Գերմանիա
Քաղաքացիություն	Գերմանիա
Դավանանք	բողոքականություն
Մասնագիտություն	գրադարանավար, եկեղեցական պատմաբան, աստվածաբան, համալսարանի դասախոս և արևելագետ
Հաստատություն(ներ)	Մարբուրգի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	արևելագիտություն
Տիրապետում է լեզուներին	լատիներեն

Յոհան Յոախիմ Շրյոդեր (հունիսի 6, 1680(1680-06-06)^[1], Նոյկիրխեն, Շվալմ Էդեր, Կասելի ադմինիստրատիվ օկրուգ, Հեսսեն, Գերմանիա - հուլիսի 19, 1756(1756-07-19)^[1]^[2], Մարբուրգ, Գիսսեն, Հեսսեն, Գերմանիա^[3]), գերմանացի արևելագետ-հայագետ։ Տիրապետել է հայերենին, եբրայերենին, ամհարերենին (հաբեշերեն)։

Կենսագրություն

Սովորել է Մարբուրգի և Ֆրանկֆուրտի համալսարաններում։ 1707 թվականին մեկնել է Ուտրեիսո, որտեղ հայ եպիսկոպոս Թովմա Գողթանցու Uուրբ տպագրիչ Ղուկաս Նուրիջանի օգնությամբ կատարելագործել է հայերենի իր գիտելիքները^[4]։ Երկար ժամանակ (1712 —1756) վարել է Մարբուրգի համալսարանի արևելյան լեզուների ամբիոնի հայագիտության բաժինը։ Հրատարակել է «Արամեան լեզուի գանձ» (1711, Ամստերդամ) աշխատությունը, որտեղ տեղեկություններ է հաղորդել հայերի և հայերենի մասին։ Ըստ Շրյոդերի՝ հայերենը աշխարհի հնագույն լեզուներից է եղել, գուցե, զիջում է միայն եբրայերենին, ուստի, այն ինքնուրույն լեզու է և չի սերել որևէ այլ լեզվից։ Շրյոդերը տվել է գրաբարի և աշխարհաբարի («քաղաքացիական հայերենի») քերականությունը (ձևաբանություն, շարահյուսություն), հնչյունաբանությունը, ուղղագրությունը, կատարել ստուգաբանություններ, անդրադարձել հայերենի բարբառների առաջացման, հայ երաժշտության ու տաղաչափության հարցերին։ Հետևելով Մովսես Խորենացու, Շրյոդեր Հայկ նահապետին համարել է հայերի նախահայրը և անվանադիր նախնին։ Հայկ․, եբրայական և հունա-լատ. սկզբնաղբյուրների քննական վերլուծությամբ նա ընդհանուր գծերով ներկայացրել է հայոց պատմության հիմնական անցուդարձերը։ Ունի նաև հայերեն-լատիներեն բառարան, որն անտիպ է (Քասսելի մատենադարան)։ Շրյոդերի հայագիտական հայացքների մի մասը հաստատվել է ժամանակակից գիտության կողմից։

Աշխատություններ

Trauercypressen, oder letztes Ehrengedächtniß Th. H. Neuberts Predigers zu Hülse. Marburg 1702
Diss. inauguralis de Abrahami risu. Marburg 1703
Thesaurus linguae Armenicae, antiquae et hodiernae. Amsterdam 1711
Progr. de Patriarcharum, et separatim Josephi, laudibus, ad aud. sub ejus praesidio orationem hebraicam J. W. Schoenfeld, Neukirch. Hass. da vita et rebus gestis Jacobi Patriarchae. Marburg 1713
Progr. de veritatis studio etc. Marburg 1714
Diss. de rebus Armenicis ad J. Chamberlaynium. Marburg 1714
Diss. de ruto ardente et non comburente (ad Exod. 3, 1 sqq). Marburg 1714
Diss. historica de cereorum diurnorum in ecclesiis christianis origine et usu. Marburg 1715
Diss. de annis Achasiae, Judaeorum Regis, ad concilienda loca 2 Reg. 7, 26 et 2 Chron. 12, 2. Marburg 1715
Diss. philol. critica de primaeva lingua Ebraica. Marburg 1716
Diss. I et II de natura linguae Ebraicae. Marburg 1716 — 1717
Diss. Historia de haeresi Audianorum. Marburg 1716
Theses philosophicae miscellaneae. Marburg 1716
Diss. de precibus Hebraeorum. Marburg 1717
Diss. de haeresi Apollinaristica. Marburg 1717
Diss. de Nebuchadnetsare, Chaldaeorum Rege. Marburg 1719
Diss. hist. eccles. de Nethinaeis. Marburg 1719
Diss. I et II de Pseudoprophetis. Marburg 1720
Diss. ad locum difficillimum Genes. 4, 23. 24. de Lemecho homicida ejusque vindicta. Marburg 1721
Theses selectae ex antiquitalibus ebraicis. Marburg 1722
Diss. philol. de hortis veterum Ebraeorum. Marburg 1722
Diss. ad locum Judic. 15, 4. 5. de vulpibut Simsonis b, l. vonSimson’s Füchsen. Marburg 1723
Diss. de Azazelis hirco ejusque ritibus ac mysterio. Marburg 1725
Progr. quo publicatum est festum saeculare secundum Acad. Marb. Marburg 1727
Progr. in obitum Catharinae Christianae, J. S. Kirchmeieri Theologiae D. et Prof. coni. Marburg 1727
Veterum Poëtarum Graecorum poëmata aut poëmatum . . . selecta, eo consilio nuno denuo digesta, ut juveatuis non unum, sed plerosque omnes Poëtas Graecos, quorum quidem scripta supersunt, mature cognoscere possit. Marburg 1733
Orationes veterum Oratorum Graecorum selectae. Marburg 1734
Hypomnemata historiae ecclesiasticae a Christo nato secundum saeculorum ordinem digesta, et in usum auditorii sui edita. Marburg 1737
Diss. da veterum Ebraeorum primogenitis et eorum praerogativis maxime sacerdotio. Marburg 1741
Diss. theologico - philologica de Urim et Tymmim in Pontificis Ebraeorum pectorali positis, in qua errores veterum et recentiorum indicantur et refutantur, vera sententia exponitur et de-monstratur, varia Sacrae Scripturae loca, inprimis Exod. 28, 30. 39, 8 sqq. Levit. 8. 8. Numer. 27, 21. Deut. 83, 8. 1 Sam. 28, 6. 30, 7. Hos. 3, 4 etc. solide vindicantur et explicantur, totumque argumentum in clara luce collocatur. Marburg 1744
Theses selectae ex antiquitalibus Ebraicis. Marburg 1745
Progr. ad audiend. orationem inauguralem J. G. Kraft. Marburg 1745
Progr. in funere Jo. Borelli, Med. D. Marburg 1747
Progr. ad eligendum novum Prorectorem acad. Marburg 1748
Positionas miscellaneae ex antiquitatibus ebraiois depromtae. Marburg 1748

Գրականություն

Շրումպֆ Գ․ Ա․, Ուսումնասիրութիւնք հայ լեզուի և մաաենագրութեան յարեմուտս (ԺԴ֊ԺԹ դար) Վնտ․, 1895։
Աղայան է․ Բ․
Հայ լեզվաբանության պատմություն, հ․ 1* Ե․, 1958
Ջահուկյան Գ․ Բ․, Գրաբարի քերականության պատմություն (XVII-XIX դդ․)․ Ե․, 1974

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Marburger Professorenkatalog — 2016.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #117071552 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ Michael E. Stone, Dickran Kouymjian, Henning Lehmann (2002). Album of Armenian Paleography. Aarhus University Press. էջ 14.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 588)։

[_008581730d758514-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_edb1342fd53b53f0-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Marburger Professorenkatalog — 2016.

[_14ffc2b1c993add7-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #117071552 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[4] Michael E. Stone, Dickran Kouymjian, Henning Lehmann (2002). Album of Armenian Paleography. Aarhus University Press. էջ 14.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[1]

[2]

[3]

[4]